İyi ki Sosyal Medya Var
Haksız Yere Şeytan Adası'na Mahkum
Edilen Türk Polisi Cemil Efendi'nin Hikayesi
Tarihimizin ilginç olaylarından biri
için 1919 yılının Ağustos ayına gidiyoruz.
şeytan adası... yahut fransızca ismiyle
ile du diable. buranın ismini mutlaka duymuşsunuzdur. romanlardan,
filmlerden...
bunlardan en bilineni şüphesiz ki henri
charriere'nin otobiyografik romanı olan papillon'dur. yani bildiğimiz "kelebek".
fransa'da müebbet kürek cezasına çarptırılan henri charriere'in fransız
guyanası'ndaki bu adaya gelişi ve buradan kaçma girişimini anlatan bu roman,
70'li yıllarda aynı adla steve mcqueen ve dustin hoffman'ın başrollerini
paylaştıkları bir film olarak yapıldı ve çok daha ünlü hale geldi.
işte bu fransız guyanası'ndaki şeytan
adası'nın mahkumları arasında bir türk polisi de vardı: polis cemil... 1919
yılı ağustos ayı. genç polis memuru mehmet cemil, gülhane parkı'nda devriye
geziyordu. bu esnada bir kadının çığlıklarını duydu. çığlıkların geldiği tarafa
koşturdu. fransız üniformalı 3 senegalli asker, bir kadını sıkıştırmış, kadının
elbiselerini yırtarak sarkıntılık ediyorlardı. cemil müdahale etti, fransız
askerleri tüfeklerine davrandı. cemil daha erken davrandı, üçünü de vurdu. biri
öldü, ikisi yaralandı...
cemil haklıydı. kaçmadı, teslim oldu.
lakin işgal kuvvetleri kurmuştu mahkemeyi. cemil'i yargıladılar. müebbet kürek
cezasına çarptırdılar. cemil önce marsilya'ya, oradan da fransız guyanası'ndaki
şeytan adası'na gönderildi. iki defa kaçmaya teşebbüs etti şeytan adasından.
ikisinde de yakalandı. işkenceler gördü, prangaya mahkum edildi.
1919'un üzerinden yıllar geçmişti. polis
cemil'i herkes unutmuştu. bir kişi hariç: mustafa kemal atatürk... cumhuriyet
kurulmuş, devrimler hayata geçirilmişti. ama kahraman polisimiz cemil, şeytan
adası'nda pranga mahkumuydu. atatürk, fransa'nın ankara büyükelçisini çankaya
köşküne çağırttı. polis cemil'in durumunu bildirdi ve memlekete iadesini
istedi. genç türkiye cumhuriyeti'nin her evladı, her bireyi değerliydi mustafa
kemal için... bu işle de bizzat dışişleri bakanı tevfik rüştü aras'ı
görevlendirdi.
polis cemil, şeytan adasında tam 10 yıl
geçirmişti. 1929 yılında vatanına geri döndü. galata rıhtımında bir kahraman
olarak karşılandı. cemil'e ne istediği soruldu. görevine iade edilmek
istediğini söyledi. pangaltı karakolu'nda polislik vazifesine geri döndü. lakin
10 yılık şeytan adası mahkumiyeti cemil'i pek yıpratmıştı. 30 yaşında yurda
geri dönen polis cemil, sadece 44 yaşında iken vefat etti. ruhu şad olsun...
hep derim ve hep yazarım... tarihimizde
filmi çekilecek, dizisi yapılacak nice karakter var diye. ne hikmetse hep
geride kalıyoruz, bunların romanını bile yazmıyoruz ya, aşk olsun bizlere...
işte bakın, elin fransızı, adi bir suçlunun hikayesini nasıl da pazarlıyor,
romanını, filmini yapıyor. ama biz polis cemil gibi bir kahramandan haberdar
bile değiliz...
