Kitap / Seyahatler ve Kâşifler Atlası

 “Seyahatler ve Kâşifler Atlası” tüm zamanların keşişlerinden doğa bilimcilerine, gezginlerinden kâşiflerine meraklı bir toplam insanın dünyanın renklerini keşfetme hikâyesini anlatıyor.

Elinize ilk atlasınızı aldığınız zamanı hatırlayın. Bildiğiniz tek yer eviniz ve yakınlarındaki birkaç sokakken elinizin altında bütün bir kenti hatta dünyayı tutmanın şaşkınlığını yaşarsınız. Atlasları incelemek, bilmediğiniz hatta adını söylemekte zorlandığınız ülkelerle ve üzerlerinde yaşayan farklı canlılarla ilgili büyük bir merak duygusu uyandırır. 

Peki, her zaman böyle miydi? Atlasların ya da genel anlamıyla haritaların henüz olmadığı zamanlarda gidilebilen, görülebilen yerlerin ötesinde ne olduğunu merak ediyor muydu insanlar? Dünyanın sınırları henüz keşfedilmemiş, dağın ardı, bulutların ötesi bilinmezliklerini korurken nasıl hayaller kuruyordu insanoğlu?

İşte tam da bu dönemde, masalların, anlatıların, efsanelerin “bilinmeyenlerin” yerini doldurduğu zamanlarda başladı gezginlerin ve kâşiflerin maceraları. Ötede ne olduğuna dair merakın durdurulamaz etkisiyle yola çıktılar; yürüyerek, eşekle, at üstünde ya da gemiyle…

“Seyahatler ve Kâşifler Atlası” tüm zamanların keşişlerinden doğa bilimcilerine, gezginlerinden kâşiflerine meraklı bir toplam insanın dünyanın renklerini keşfetme hikâyesini anlatıyor. Bugün birkaç tıkla ulaşabildiğimiz dünyanın bilgisine ulaşmak için bundan birkaç yüzyıl önce bir uçtan diğer uca gezmemiz gerekiyordu.

Merakı korkusuna baskın gelen cesur kâşiflerin, doğa bilimcilerinin katettikleri yolların haritalarıyla birlikte maceralarını okumak, bir atlastan beklediklerimizden çok daha ötesi anlamına geliyor. Bu kitap, merakı, rotayı, keşif isteğini bulaştırıyor adeta.

Gerçekleştirilen bütün keşif gezileri elbette bilimsel bir temel ya da salt meraka dayanmıyordu. Değerli maden ve sömürge arayışları da coğrafi keşiflerden hayvan popülasyonuna kadar pek çok bilgiye ulaşılmasına dolaylı olarak katkıda bulundu. Kitap, tozpembe bir maceracılar hikâyesi sunmuyor okurlarına. Tarihin utanılacak kadar kara lekelerini, eşitsizlikleri, toplumsal ayrımları çocukların algılayabileceği bir üslupla es geçmeden anlatıyor. 

Kitap, Piteas’tan Darwin’e, Battuta’dan Marco Polo’ya, Evliya Çelebi’den Kingsley’e kronolojik bir sırayla 12 farklı gezgin, doğa bilimci, keşiş ve kâşifin rotaları üzerinde dolaşırken özel sorularla hareket ediyor. Bu soruları bugün bile kendimize sormak cevabı bulmak için çıkılacak enfes bir macera demek:

“Henüz ortada yol yokken bir insanı yollara düşüren şey nedir?”

“Haritaların (ve benzer şeylerin) olmadığı bir dünya hayal edebilir miyiz bugün?”

Hayat, kendi küçük dünyamızdan çıkıp farklı olanları tanımanın olanaklarını sunuyor, en çok da kendimizi daha iyi tanıyabilmek için. Bilinmeyenin peşinde hiç bitmeyecek bu yolculuk, bilinen tüm sınırların ötesine taşınacak. Uzaya ve daha ötesine…

Künye: Seyahatler ve Kâşifler Atlası, Isabel Minhos Martins, Resimleyen: Bernardo P. Carvalho,  Türkçesi: Duru Öz, Koç Üniversitesi Yayınları, 2021

Etiket: Kitap