Türkiye Süper Ligi Tarihi - 1

merhancag | 13:15 |

Süper Lig ya da sponsorluk anlaşması gereği Spor Toto Süper Lig, Türkiye'deki en üst seviye futbol ligidir. Bir sezonda 21 takımın mücadele ettiği ligde, her takımın diğerleriyle ikişer maç yaptığı çift devreli lig usulü uygulanmaktadır. En üst sırada yer alan takım şampiyon olurken son dört sıradaki takım 1. Lig'e düşmekte, 1. Lig'deki üç takım ise ertesi sezon mücadele etmek üzere Süper Lig'e yükselmektedir. Ağustos ve mayıs ayları da dahil olmak üzere dokuz ay süren bir organizasyon olan Süper Lig'in 2020-21 sezonu, 42 hafta ve 420 maçtan oluşmaktadır. 2018-19 sezonu bitimiyle birlikte lig, UEFA ülkeler sıralamasında 10. sırada yer almakta ve UEFA Şampiyonlar Ligi'ne 2, UEFA Avrupa Ligi'ne 3 takım yollamaktadır. Türkiye Kupası şampiyonu olup ilk 4'e giremeyen bir takım da UEFA Avrupa Ligi'ne katılabilir.


İstanbul, Ankara ve İzmir bölgesel liglerinden toplam 16 takımın katılımıyla 1959 yılında 
Millî Lig adıyla ilk sezonu düzenlenen lig, o sezon iki gruba bölünmüş ve bu grupların birincileri arasında yapılan iki maç sonunda şampiyonunu bulmuştu. 1962-63 sezonunda Türkiye 1. Futbol Ligi, 2001-02 sezonu başında Süper Lig adı kullanılmaya başlanırken bu dönemden sonra farklı sponsorların desteği sebebiyle lig adının başına sponsor adı eklenerek kullanıldı. Zaman içinde katılımcı sayısı ve format bakımından çeşitli değişikliklere uğradı.

Şimdiye dek 73 takımın mücadele ettiği Süper Lig'de altı takım; Galatasaray (22) Fenerbahçe (19), Beşiktaş (15), Trabzonspor (6), Bursaspor (1) ve İstanbul Başakşehir (1) şampiyonluk unvanı alabilmiştir. Ligin son sezonu olan 2019-20 sezonunda şampiyonluğa ulaşan takım İstanbul Başakşehir'dir.

Başlangıç

Çeşitli şehirlerden takımların yer aldığı Türkiye'deki ilk ulusal futbol turnuvası 1924'ten 1951'e kadar Türkiye Futbol Şampiyonası adıyla düzenlendi. 1937 ile 1950 yılları arasında düzenlenen Millî Küme'ye; İstanbul, Ankara ve İzmir futbol liglerinde üst sıralarda yer alan takımlar katılmaktaydı. 1951 yılında ülkede profesyonel futbolun kabul edilmesiyle birlikte önce 1952'de İstanbul'da, 1955'te ise Ankara ve İzmir'de profesyonel ligler kuruldu. 1955-56 sezonuyla birlikte başlayan Şampiyon Kulüpler Kupası'nın 1956-57 ve 1957-58 sezonlarına Türkiye'den katılacak takımı belirlemek için, üç bölgesel profesyonel ligdeki takımların mücadele ettiği Federasyon Kupası organize edildi. İki sezon süren bu organizasyonun her iki sezonunda da şampiyon olan takım Beşiktaş'tı.

Kuruluşu ve 1960'lar


Türkiye Futbol Federasyonu başkanlığına Orhan Şeref Apak'ın gelmesi sonrasında, ulusal bir lig kurulması için çalışmalara başlandı. Önceleri 1960 yılında başlaması planlanan Millî Lig'in, federasyon tarafından Nisan 1958'de alınan kararla 1959 yılında başlaması ve Federasyon Kupası'nın yerini alması belirlendi. 1958-59 sezonunda profesyonel bölgesel liglerin son kez düzenlenmesinin ardından İstanbul Profesyonel Ligi'ni ilk 8 sırada tamamlayan FenerbahçeGalatasarayKaragümrük (günümüzdeki adı Fatih Karagümrük), İstanbulspor, Beşiktaş, Beykoz (günümüzdeki adı Beykoz 1908 SK), Adalet (günümüzdeki adı Alibeyköyspor) ve Vefa, Ankara Profesyonel Ligi'ni ilk 4 sırada tamamlayan Ankara DemirsporAnkaragücüGençlerbirliği ve Hacettepe (günümüzdeki adı Keçiörengücü) ile İzmir Profesyonel Ligi'ni ilk 4 sırada tamamlayan KarşıyakaAltayİzmirspor ve Göztepe'nin katılımıyla Millî Lig'in ilk sezonu 1959'da gerçekleştirildi. 16 takımın mücadele ettiği sezonda takımlar, beyaz ve kırmızı olarak adlandırılan iki gruba ayrıldı ve gruplardaki her takım deplasmanlı olarak birbiriyle karşılaştı. Beyaz grubun lideri Fenerbahçe ile kırmızı grubun lideri Galatasaray'ın karşılaştığı iki ayaklı final sonrasında ligin ilk şampiyonu Fenerbahçe oldu.

1959-60 sezonu öncesinde ligdeki takım sayısının 20'ye çıkarılması kararlaştırıldı. Bu bağlamda İstanbul, Ankara ve İzmir'de gerçekleştirilen eleme grupları sonrasında oluşturulan 6 takımlık Federasyon Kupası'nın final grubunda ilk dört sırayı alan Kasımpaşa, Şeker Hilâl (günümüzdeki adı Turanspor), Feriköy ve Altınordu, 1959-60 sezonunda ligde oynamaya hak kazandı. Önceki sezonun aksine çift devreli lig usulüyle düzenlenen sezonu şampiyon olarak tamamlayan Beşiktaş, lig tarihindeki ilk şampiyonluğunu elde etti. Ligin son üç sırasındaki Adalet, Hacettepe ve Altınordu; İstanbul, Ankara ve İzmir liglerini ilk sırada tamamlayan Eyüp, PTT (günümüzdeki adı Türk Telekom) ve İzmir Demirspor ile Adana Demirspor'un oluşturduğu yedi takım arasında, sonraki sezon Millî Lig'de yer alacak takımları belirlemek amacıyla tek devreli baraj maçları yapıldı. Baraj maçları sonunda ilk üç sırayı alan Altınordu, Adana Demirspor ve PTT; ertesi sezon Millî Lig'de oynamaya hak kazandı. 1960-61 sezonunda ilk kez üç il dışındaki bir takım, Adana'nın Adana Demirspor takımı ligde mücadele etti. Fenerbahçe'nin şampiyonluğuna sahne olan sezonun sona ermesinin ardından, önceki sezonla benzer formata sahip baraj maçları gerçekleştirildi. Son üç sıradaki Altay, Altınordu ve Adana Demirspor ile üç bölgesel lig birincileri Yeşildirek, Toprakspor ve Kültürspor'un katıldığı baraj maçları sonucunda Altay ile Altınordu ligde kalırken Yeşildirek, Millî Lig'e yükseldi. Galatasaray'ın ilk şampiyonluğunu kazandığı 1961-62 sezonu sonundaki baraj maçlarında son üç sıradaki Vefa, Ankara Demirspor ve Şeker Hilâl ile bölgesel lig birincileri Beyoğlu, Hacettepe ve İzmir Demirspor yer aldı. Önceleri bu terfî maçları sonucunda gelecek sezon için bir takımın ligde mücadele etmeye hak kazanması planlanmışken daha sonra alınan kararla baraj maçlarını ilk beş sırada tamamlayan takımlar lige alınarak 1962-63 sezonu için ligdeki takım sayısı 22'ye çıkarıldı. "Kırmızı" ve "Beyaz" adlı gruplara ayrılan takımlar, çift devreli lig usulüne göre mücadele etti. Grupları ilk altı sırada tamamlayan takımlar Şampiyonluk Grubu'nda, 7. ile 9. arasında tamamlayan takımlar ise ligdeki sıralarını ortaya koyma amaçlı Klasman Grubu'nda mücadele ederken normal sezonu son iki sırada (10 ve 11.) tamamlayan dört takım ligden düştü. Şampiyonluk grubunu ilk sırada tamamlayarak üst üste ikinci şampiyonluğunu elde eden Galatasaray; kaydettiği 105 golle lig tarihinde "bir sezonda en çok gol atan takım" unvanının da sahibi oldu.


1963-64 sezonuyla birlikte 2. Lig kurulurken Millî Lig ise 1. Lig olarak anılmaya başlandı. Önceki sezondan yükselen takım olmaması sebebiyle, önceki sezon ligden düşen takımlarla birlikte ligde mücadele eden takım sayısı 18'e düştü. Önceki sezonun aksine tüm takımların bir arada yer aldığı sezonu Fenerbahçe şampiyon olarak tamamladı. Son üç sıradaki takım, ligden düşse de Türkiye Futbol Federasyonu tarafından son haftadaki Kasımpaşa karşılaşmasında şike yaptığına karar verilen Karşıyaka'nın iki puanı silindi ve Beykoz yerine ligden düşürüldü. 2. Lig'i şampiyon olarak tamamlayan Şekerspor'un da 1. Lig'de oynamaya hak kazanmasıyla birlikte 1964-65 sezonu 16 takımın mücadelesine sahne oldu. Fenerbahçe'nin şampiyonluğuyla sonuçlanan sezonu son sırada tamamlayan Altınordu, ligden düşerken 2. Lig şampiyonu Vefa, tekrar 1. Lig'e döndü. Beşiktaş'ın şampiyon olarak tamamladığı 1965-66 sezonunda ligin son iki sırasındaki takımlar küme düşerken Gençlerbirliği ligi üçüncü sırada tamamlamış ve ilk defa şampiyonluk yaşayan üç takım dışındaki bir takım, ilk üç sırada kendisine yer bulmuştu. 1963-64 sezonunda şike yaptığı gerekçesiyle ligden düşürülen Karşıyaka'nın, Danıştay kararı sonrasında 1. Lig'e alınması sonrasında 1966-67 sezonu 17 takımın katılımıyla gerçekleşti. Öte yandan 2. Lig şampiyonu Eskişehirspor ilk kez 1. Lig'de oynamaya hak kazanmıştı. Beşiktaş'ın şampiyonluğuyla geçen 1966-67 sezonunu son üç sırada tamamlayan takımlar, ligden düşerken 2. Lig'deki gruplarını lider olarak tamamlayan Bursaspor ile Mersin İdman Yurdu; ilk defa 1. Lig'de oynamaya hak kazandı. Takip eden 1967-68 sezonunda, üç il dışındaki illerden ilk defa birden fazla katılımcı sağlandı. Öte yandan bir önceki sezon Beykoz ile oynadığı ve 1-0 galip devam ettiği maçın, çıkan olaylar sebebiyle ertelenen ve daha sonradan tekrar oynanarak 1-1 sona eren maçın, kendisi lehine sonuçlanması gerektiği konusunda Danıştay'a yaptığı başvurusu kabul edilen Şekerspor da lige katılım hakkı kazanmıştı. Son katılımla birlikte 17 takıma ulaşan sezon, Fenerbahçe'nin şampiyonluğuyla sona ererken bir sonraki sezon 16 takımın kalması için son üç sıradaki takım ligden düşürülürken 2. Lig'deki gruplarını lider bitiren iki takım, 1. Lig'e yükseldi. 1968-69 sezonunda ligi Galatasaray şampiyon olarak tamamlarken ligi ikinci sırada tamamlayan Eskişehirspor; bu sıraya kadar yükselen ilk Anadolu takımı oldu. Fenerbahçe'nin şampiyon olduğu ve Samsunspor'un ilk kez 1. Lig'de mücadele ettiği 1969-70 sezonunda ikinci ve üçüncü sırayı Eskişehirspor ve Altay'ın almasıyla ilk üçte ilk defa iki Anadolu takımı birden yer almıştı.

1959 Millî Lig

1959 Millî Lig, Millî Lig'in ilk sezonudur. Bu lig, Türk bayrağının renklerini çağrıştıracak şekilde Kırmızı Grup ve Beyaz Grup adında iki gruba bölünen takımlar arasında çift devreli bir lig olarak oynanmıştır. 16 takımın yer aldığı bu sezonda, küme düşen takım olmamıştır.

21 Şubat 1959'da İzmirspor-Beykoz maçıyla başlayan lig, 14 Haziran 1959'da oynanan ve Fenerbahçe'nin Galatasaray'ı 4-0 yendiği 2. final maçıyla sona ermiştir. Gruplarda oynanan maçlar sonunda gruplarını birinci bitiren Fenerbahçe ve Galatasaray, iki ayaklı finalde karşılaşmıştır.

1959 Millî Lig sezonu takımlarının Türkiye haritasındaki yerleri

Beyaz Grup Puan durumu

SıraTakım
OGBMAGYGGOPEleme
1Fenerbahçe1412202974,14326Final
2Beşiktaş1482422161,37518
3Altay1455418161,12515
4İzmirspor1445511120,91713
5Ankaragücü1453616190,84213
6Hacettepe1451814200,70011
7Beykoz1434717210,81010
8İstanbulspor141496220,2736


GO : Gol Oranı

Sonuçlar

İç Saha \ DeplasmanALTAGÜBYKBJKFNBHACİSTİZM
Altay1-02-21-20-11-02-01-1
Ankaragücü2-12-21-32-31-01-01-0
Beykoz2-23-12-30-10-10-22-1
Beşiktaş1-30-00-10-23-22-12-0
Fenerbahçe1-13-12-11-02-13-01-0
Hacettepe2-01-32-10-31-41-11-0
İstanbulspor0-11-10-01-20-50-20-0
İzmirspor2-21-02-11-10-01-02-0
Renkler: Yeşil = İç saha galibiyeti; Sarı = Beraberlik; Kırmızı = Deplasman galibiyeti.

Kırmızı Grup Puan durumu

SıraTakım
OGBMAGYGGOPEleme
1Galatasaray147611872,57120Final
2Vefa1476121102,10020
3Ankara Demirspor1448212111,09116
4Göztepe1455423211,09515
5Karagümrük1444617171,00012
6Karşıyaka1426613210,61910
7Gençlerbirliği1418510180,55610
8Adalet1417612210,5719

GO : Gol Oranı

Sonuçlar

İç Saha \ DeplasmanADLANDGALGENGÖZFKGKSKVEF
Adalet0-00-12-30-01-10-01-1
Ankara Demirspor2-00-20-01-10-01-01-1
Galatasaray2-11-20-00-01-01-10-0
Gençlerbirliği1-10-00-02-20-11-10-3
Göztepe2-34-20-52-13-03-20-1
Karagümrük3-01-22-32-11-12-21-2
Karşıyaka3-11-10-11-10-30-32-0
Vefa2-20-01-13-03-21-03-0
Renkler: Yeşil = İç saha galibiyeti; Sarı = Beraberlik; Kırmızı = Deplasman galibiyeti.

Final maçları
Birinci ayak
10 Haziran 1959
Galatasaray1 - 0
FenerbahçeDolmabahçe Stadyumuİstanbul
Gol 39' Oktay
İkinci ayak
14 Haziran 1959
Fenerbahçe4 - 0
GalatasarayDolmabahçe Stadyumuİstanbul
Gol 9' Gündüz
Gol 44' Erdem
Gol 70' Güven
Gol 72' Has

Sezon sıralaması
SıraTakımOGBMAGYGGFPEleme
1Fenerbahçe161321338+25281959-60 Şampiyon Kulüpler Kupası Birinci tur
2Galatasaray168621911+822
3Vefa147612110+1120
4Beşiktaş148242216+618
5Ankara Demirspor144821211+116
6Altay145541816+215
7Göztepe145542321+215
8İzmirspor144551112-113
9Ankaragücü145361619-313
10Karagümrük144461717012
11Hacettepe145181420-611
12Beykoz143471721-410
13Karşıyaka142661321-810
14Gençlerbirliği141851018-810
15Adalet141761221-99
16İstanbulspor14149622-166
Notlar:
  1.  Atılan ve yenilen gol oranı: Altay 18/16=1,125 Göztepe 23/21=1,095 (Altay önde)
  2.  Atılan ve yenilen gol oranı: İzmirspor 11/12=0,917 Ankaragücü 16/19=0,842 (İzmirspor önde)
  3.  Atılan ve yenilen gol oranı: Karşıyaka 13/21=0,619 Gençlerbirliği 10/18=0,556 (Karşıyaka önde)
Gol Krallığı
SıraÜlkeFutbolcuTakımGol
1TürkiyeMetin OktayGalatasaray11
2TürkiyeŞirzat DağcıBeykoz9
3TürkiyeNazmi BilgeBeşiktaş8
4TürkiyeÖzer KanraVefa7
5TürkiyeLefter KüçükandonyadisFenerbahçe6
TürkiyeSeyfi KentkuranAnkaragücü
TürkiyeErdoğan GökçenAdalet
TürkiyeRecep AdanırBeşiktaş
------------------------ 0 ------------------------

1959-1960 Millî Lig

Puan tablosu
SıraTakımOGBMAGYGGOPEleme veya küme düşme
1Beşiktaş38297268154,533651960-61 Şampiyon Kulüpler Kupası birinci tur
2Fenerbahçe38276588382,31660Balkan Kupası
3Galatasaray382410474233,21758
4İzmirspor381713862431,44247
5Ankara Demirspor3817111049401,22545
6İstanbulspor381316939341,14742
7Feriköy381841644391,12840
8Karagümrük3815101350451,11140
9Karşıyaka381481643500,86036
10Gençlerbirliği3812111550461,08735
11Vefa3811131437600,61735
12Şekerhilâl3812101635430,81434
13Kasımpaşa389151431480,64633
14Göztepe389141535410,85432
15Ankaragücü389121739560,69630
16Beykoz388141635560,62530
17Altay381082044660,66728
18Adalet38982126480,54226Bölgesel lige
19Hacettepe38882240680,58824
20Altınordu38682436660,54520Play-out ile ligde kaldı
Sonuçlar


















Renkler: Yeşil = İç saha galibiyeti; Sarı = Beraberlik; Kırmızı = Deplasman galibiyeti.
Baraj maçları
SıraTakımOGBMAY±PuanNotlar
1Altınordu632193+68Millî Lig'de kaldı
2Adana Demirspor6402138+58Millî Lig'e yükseldi
3PTT6402138+58Millî Lig'e yükseldi
4Hacettepe6312109+17Ankara Profesyonel Ligi'ne düştü
5Adalet621378-15İstanbul Profesyonel Ligi'ne düştü
6Eyüp6123413-94İstanbul Profesyonel Ligi'ne düştü
7İzmir Demirspor602429-72İzmir Profesyonel Ligi'ne düştü

Gol krallığı
SıraÜlkeFutbolcuTakımGol
1TürkiyeMetin OktayGalatasaray33
2TürkiyeFikri ElmaAnkara Demirspor20
3TürkiyeLefter KüçükandonyadisFenerbahçe16
TürkiyeSuat MamatGalatasaray
TürkiyeArif ÖzataçBeşiktaş
4TürkiyeCenap Dorukİzmirspor15
TürkiyeCan BartuFenerbahçe
TürkiyeGüven Önütİzmirspor
5TürkiyeAbdullah TopluoğluAnkara Demirspor14
TürkiyeBirol PekelBeşiktaş
TürkiyeOgün AltıparmakKarşıyaka
------------------------ 0 ------------------------

1960-1961 Millî Lig

Türkiye 1. Futbol Ligi 1960-1961 Sezonu, Türkiye 1. Futbol Ligi'nin üçüncü sezonudur. Lig tarihinde ilk kez üç büyük il haricinde bir ilin takımı, Adana'nın Adana Demirspor takımının mücadelesine sahne olmuştur.

Puan Durumu
SıraTakımOGBMAGYGGOPEleme veya küme düşme
1Fenerbahçe38269381292,793611961-62 Şampiyon Kulüpler Kupası birinci tur
2Galatasaray38276575193,94760Balkan Kupası
3Beşiktaş382211561262,34655
4Beykoz381715651341,50049
5Gençlerbirliği381613954391,38545
6Vefa3813151032390,82141
7İzmirspor3811161134341,00038
8Ankara Demirspor3812141237410,90238
9Karagümrük3812111548481,00035
10Feriköy3811131432380,84235
11Ankaragücü3810141444470,93634
12Kasımpaşa3810141427350,77134
13Göztepe3812101640530,75534
14İstanbulspor3811111642540,77833
15Şekerhilâl389141533530,62332
16Karşıyaka3810111745500,90031
17PTT388151532460,69631
18Altay388141630460,65230Play-out ile ligde kaldı
19Altınordu385161731530,58526
20Adana Demirspor383122321660,31818Bölgesel lige
Sonuçlar






















Renkler: Yeşil = İç saha galibiyeti; Sarı = Beraberlik; Kırmızı = Deplasman galibiyeti.

Baraj maçları
SıraTakımOGBMAY±PuanNotlar
1Altay531151+47Millî Lig'de kaldı
2Altınordu531185+37Millî Lig'de kaldı
3Yeşildirek531185+37Millî Lig'e yükseldi
4Adana Demirspor520367-14Bölgesel Lig'e düştü
5Toprakspor512256-14Bölgesel Lig'de kaldı
6İzmir Kültürspor5014513-81Bölgesel Lig'de kaldı


Gol krallığı
SıraÜlkeFutbolcuTakımGol
1TürkiyeMetin OktayGalatasaray36
2TürkiyeLefter KüçükandonyadisFenerbahçe17
TürkiyeAbdullah ÜnalPTT
3TürkiyeZeynel SoyuerGençlerbirliği16
TürkiyeŞenol BirolBeşiktaş
TürkiyeErtan AdatepeAnkaragücü
4TürkiyeAhmet ÖzacarBeşiktaş15
5TürkiyeYüksel GündüzFenerbahçe14

Etiket:

Hakıkımızda:
Gugukluhayat tam 14 yıldır Sizlerle beraber. Paylaşıyoruz, öğreniyoruz,yardım ediyoruz, eğleniyor,bilgi sahibi olurken mutlu oluyoruz